MOSFET’in Tanımı
MOSFET (Metal-Oxide-Semiconductor Field-Effect Transistor), elektronik devrelerde yaygın olarak kullanılan bir tür alan etkili transistördür. Voltaj kontrollü bir eleman olarak çalışır ve anahtarlama veya sinyal yükseltme amacıyla kullanılır.
Temel Özellikleri:
Gerilimle kontrol edilir (BJT’ler akımla çalışırken, MOSFET’ler gerilimle çalışır).
Yüksek giriş empedansı vardır (çok az güç harcar).
Anahtarlama hızı yüksektir (dijital devrelerde sık kullanılır).
MOSFET, modern elektroniğin temel yapı taşlarından biridir. BJT’lere göre daha verimli ve hızlı çalışır. N kanal ve P kanal çeşitleri farklı uygulamalarda kullanılır.
Ne İşe Yarar?
MOSFET’in Kullanım Alanları:
Güç elektroniği (DC motor sürücüler, güç kaynakları)
Anahtarlama devreleri (Röle yerine hızlı anahtarlama) Örneğin bir LED’i açıp kapamak için.
Sinyal yükseltme (RF devreler, amplifikatörler. (ses veya radyo sinyallerini yükseltmek gibi)
MOSFET Çeşitleri
İki temel MOSFET türü vardır:
1. N (Negatif) Kanallı MOSFET (NMOS)
Drain (D) ve Source (S) arasındaki iletim, Gate (G)’e pozitif gerilim uygulandığında sağlanır.
Daha yüksek iletkenlik ve hızlı anahtarlama özelliğine sahiptir.
2. P (Pozitif) Kanallı MOSFET (PMOS)
Gate (G)’e negatif gerilim uygulandığında Drain (D) ve Source (S) arası iletken hale gelir.
NMOS’a göre daha yavaştır, ancak tamamlayıcı devrelerde (CMOS) kullanılır.
Mosfet in Yapısı:
- Gate (G – Kapı): Bu bacak, MOSFET’in açılıp kapanmasını, yani akımın geçişini kontrol eden gerilimi uygular. Tıpkı bir musluğun kolu gibi düşünebilirsiniz; kolu çevirdiğinizde suyun akışını kontrol edersiniz.
- Drain (D – Tahliye): Akımın MOSFET’ten çıktığı bacak. Yani yükün bağlandığı pin.
- Source (S – Kaynak): Akımın MOSFET’e girdiği bacak.
Bir MOSFET’in temel çalışma prensibi, Gate bacağına uygulanan gerilim ile Drain ve Source bacakları arasındaki akım akışını kontrol etmektir. Gate ile Drain ve Source arasında doğrudan elektriksel bir bağlantı yoktur; aralarında ince bir yalıtkan (oksit) tabakası bulunur. Bu sayede, Gate’e uygulanan gerilim, Drain-Source arasındaki akımı bir “alan etkisi” ile kontrol eder
N-Kanal Mosfet için örnek bir devre;
Mosfetin gate bacağına 4-12 volt arası bir gerilim verildiğinde lamba yanar. 0 volt verildiğinde ise lamba söner.
P-Kanal Mosfet için örnek bir devre;
Mosfetin gate bacağına 0-5 volt arası bir gerilim verildiğinde lamba yanar. 10-12 volt verildiğinde ise lamba söner.
